Triangles Triangles Triangles Triangles Triangles Triangles

Kalendarium Enigmy

KALENDARIUM DO 1939

Zdjęcie prezentujące wynalazcę Enigmy Artura Sherbiusa

1918

Arthur Scherbius patentuje maszynę szyfrującą Enigma.

1926

Enigma zastosowana w niemieckiej marynarce.
Zdjęcie prezentujące model Enigma 1.

1928

Enigma zastosowana w niemieckich wojskach lądowych.
Kopia listu wysłanego do Profesora Krygowskiego przez Szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego zawierająca podziękowanie za zorganizowanie kursu szyfrów w 1929 roku

1929 styczeń

na Uniwersytecie Poznańskim rusza kurs kryptologii; wśród jego uczestników są Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski.
Zdjęcie prezentujące Zamek Cesarski w Poznaniu natomiast w głębi za Zamkiem ukazany jest budynek dawnej intendentury, w którym mieściła się m.in. poznańska filia Biura Szyfrów Wojska Polskiego, gdzie podjęli pracę przyszli pogromcy Enigmy.

1929 lato

po zakończonym kursie kryptologii Jerzy Różycki i Henryk Zygalski rozpoczynają pracę w filii Biura Szyfrów w Poznaniu.

1930 lato

po powrocie z Getyngi pracę w Biurze Szyfrów rozpoczyna także Marian Rejewski.
Zdjęcie prezentujące Pałac Saski w Warszawie.

1932 wrzesień

zespół poznańskiej filii Biura Szyfrów zostaje przeniesiony do Warszawy.
Zdjęcie prezentujące podpułkownika Maksymiliana Ciężkiego

1932 październik

Maksymilian Ciężki powierza Marianowi Rejewskiemu zadanie ataku na szyfr Enigmy.

1932 grudzień

Marian Rejewski dokonuje rekonstrukcji maszyny i łamie pierwsze depesze szyfrowane Enigmą.
Zdjęcie prezentujące maszynę Enigma zaprojektowaną przez Polaków, która miała łącznicę podłączoną w innymi miejscu niż w oryginalnym egzemplarzu.

1933

firma AVA buduje kilkanaście kopii Enigmy, dekryptaż depesz Enigmy rusza pełną parą.
Grafika prezentująca cyklometr.

1935

polski zespół konstruuje cyklometr – pierwsze urządzenie elektromechaniczne wspomagające dekryptaż.
Grafika prezentująca wirniki Enigmy

1938 jesień

Niemcy wprowadzają kilka kolejnych zmian w sposobie użycia Enigmy i dodają dwa nowe wirniki.
Grafika prezentująca Bombę Rejewskiego.

1938 listopad

Marian Rejewski odpowiada na nowe wyzwanie konstruując „bombę”. Równolegle Henryk Zygalski projektuje metodę płacht.

1939 styczeń

angielsko-francusko-polska konferencja kryptologiczna w Paryżu. Polacy określeni przez brytyjskiego uczestnika jako „głupcy i ignoranci”.
Zdjęcie tajnego ośrodka radiowywiadu w Pyrach pod Warszawą.

1939 lipiec

druga trójstronna konferencja w Warszawie; Polacy ujawniają wobec przyszłych aliantów swój sukces w ataku na szyfry Enigmy i przekazują kompletną wiedzę na temat stosowanych metod.
Zdjęcie pałacyku w Bletchley Park

1939 sierpień

pod wpływem wieści z Polski w Wielkiej Brytanii rusza rekrutacja matematyków i rozbudowa ośrodka kryptologicznego w Bletchley Park.
Zdjęcie prezentujące łamanie polskiego szlabanu granicznego, wkrótce po napadzie Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r.

1939 wrzesień

wybuch wojny, ewakuacja zespołu Biura Szyfrów przez Rumunię do Francji.

KALENDARIUM OD 1939 DO 1942

Zdjęcie prezentujące tajny ośrodek o kryptonimie Bruno pod Paryżem, gzie pułkownik Bertrand umieścił ekipę polskich kryptologów.

1939 październik

w wyniku sporów politycznych w łonie emigracji zespół kryptologów zostaje podporządkowany Francuzom.

1939 jesień

kłopoty Brytyjczyków z zastosowaniem przekazanej przez Polaków wiedzy, Francuzi odmawiają oddelegowania Polaków do pomocy w przełamaniu impasu.
Grafika prezentująca płachty Zygalskiego będącymi arkuszami papieru z otworami w miejscach, w których szyfr Enigmy wykazywał specyficzną własność.

1940 styczeń

Alan Turing przywozi do Francji płachty Zygalskiego, wykonane w Wielkiej Brytanii na podstawie polskich instrukcji. 15 stycznia Polacy łamią pierwszą depeszę Enigmy w czasie II wojny światowej.

1940 kwiecień

polski i brytyjski zespół skutecznie łamią szyfry Enigmy w czasie kampanii norweskiej.

1940 maj

Niemcy zmieniają sposób użycia Enigmy przed atakiem na Benelux i Francję - alianccy kryptolodzy chwilowo oślepieni.

1940 czerwiec

ewakuacja polskiego zespołu na południe Francji i dalej do Afryki Północnej. W Wielkiej Brytanii John Herivel przełamuje kryzys dekryptażu.
Zdjęcie prezentujące fragment urządzenia zwanego Bombą Turinga

1940 sierpień

w przededniu powietrznej Bitwy o Anglię do Bletchley Park dociera pierwszy egzemplarz bomby Turinga, stanowiącej rozwinięcie bomby Rejewskiego.

1940 wrzesień

dekryptaże depesz sieci łączności Luftwaffe wspierają Brytyjczyków w kluczowej fazie Bitwy o Anglię.
Zdjęcie prezentujące pracowników ośrodka Cadix na którym widać m.in. polskich kryptologów.

1940 październik

Francuzi podejmują decyzję o przeniesieniu polskich kryptologów do nieokupowanej części Francji i organizacji w pobliżu miasteczka Uzes półkonspiracyjnego ośrodka kryptologicznego.

1941 wiosna

Brytyjczycy zaczynają łamać szyfry niemieckich wojsk walczących w Afryce Północnej.
Zdjęcie prezentujące niemiecką łódź podwodną U-Boot U 36.

1941 kwiecień

dzięki dokumentom zdobytym na pokładzie niemieckiego kutra u wybrzeży Norwegii Brytyjczycy po raz pierwszy łamią szyfry Enigmy Kriegsmarine.

1941 maj

panowanie Brytyjczyków nad szyframi Kriegsmarine umocnione dzięki dokumentom znalezionym na pokładzie zdobytego okrętu podwodnego U-110.
Zdjęcie prezentujące statek Lamoricierre - na takim statku podczas podróży z dyżuru w Algierii w niewyjaśnionej katastrofie zginął Jerzy Różycki.

1942 styczeń

Jerzy Różycki i dwaj inni członkowie polskiego zespołu giną w katastrofie morskiej na Morzu Śródziemnym.

1942 luty

flota niemieckich okrętów podwodnych wprowadza do użytku model 4-wirnikowejEnigmy. Brytyjczycy tracą zdolność łamania jej szyfrów; rosnące straty aliantów w bitwie o Atlantyk.

1942 listopad

w związku z aliancką inwazją w Afryce Północnej Niemcy zajmują południową Francję. Polski ośrodek zlikwidowany w trybie nagłym, a jego personel oczekuje na możliwość ewakuacji z okupowanego terytorium.

1942 grudzień

zdobycz na pokładzie okrętu podwodnego umożliwia przełamanie impasu w dekryptażu 4-wirnikowej Enigmy.

KALENDARIUM OD 1943

1943 luty i marzec

członkowie polskiego zespołu usiłują przekroczyć zieloną granicę z Hiszpanią. Udaje się to części zespołu, jednak dowódca grupy, podpułkownik Langer i jego zastępca, major Ciężki, wskutek zdrady Francuzów wpadają w niemieckie ręce.

1943 lato

Marian Rejewski i Henryk Zygalski, po okresie internowania w Hiszpanii, przez Portugalię i Gibraltar dostają się do Wielkiej Brytanii. Nie zostają dopuszczeni do pracy w ośrodku, którego początkiem były ich sukcesy w ataku na Enigmę - do końca wojny atakują mniej znaczące szyfry niemieckie, przede wszystkim ręczne szyfry Waffen SS.
Zdjęcie prezentujące amerykański model bomby, zmodyfikowany w stosunku do brytyjskiego modelu.

1943 lato

do eksploatacji wchodzą bomby zaprojektowane w USA, wielokroć szybsze od brytyjskich. Dzięki ich użyciu większość szyfrów Enigmy, także modelu 4-wirnikowego, jest łamana szybko i skutecznie.

1944 wiosna

Langer i Ciężki przebywają w obozie internowania na zamku Eisenberg w dzisiejszych Czechach. Nieoczekiwanie w zamku zjawia się komisja służb niemieckiego radiowywiadu, która usiłuje określić skalę dawnego, polskiego sukcesu w zmaganiach z Enigmą. Polskim oficerom udaje się wprowadzić przesłuchujących w błąd, ratując dla aliantów sukces dekryptażu Enigmy.
Zdjęcie prezentujące przystawkę Uhr ułatwiającą ustawienie łącznicy.

1944 lato

Niemcy zaczynają podejrzewać możliwość włamania do szyfrów Enigmy i wprowadzają do użytku nowe urządzenia, komplikujące jej dekryptaż, m.in. przystawkę „Uhr” oraz reflektor o zmiennych połączeniach (tzw. UKD). Doświadczenie i przewaga techniczna aliantów pozwalają pokonać nowe wyzwania; dekryptaże Enigmy przyczyniają się do sukcesu lądowania w Normandii i zwycięstw w walkach we Francji.

1945 maj

Langer i Ciężki o włos unikają wyzwolenia z obozu przez Armię Sowiecką. Wyzwoleni przez Amerykanów trafiają do Londynu, gdzie doznają chłodnego przyjęcia.

1945

bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej dekryptaż Enigmy, jedna z największych tajemnic zakończonej wojny, płynnie przekształca się w jeden z największych sekretów rozpoczynającej się zimnej wojny. Opracowane przez Polaków matematyczne podstawy ataku na szyfry maszyn wirnikowych zachowują aktualność i muszą pozostać tajemnicą.

1946

zdemobilizowany Marian Rejewski wraca do kraju, gdzie musi poświęcić wszelkie ambicje, by zapewnić bezpieczeństwo sobie i rodzinie. Henryk Zygalski zostaje w Wielkiej Brytanii, która nie uznaje jego polskiego dyplomu uniwersyteckiego. By móc uczyć matematyki w brytyjskich szkołach musi powtórzyć studia.

1956

w USA wykonuje swój ostatni przebieg jedna z bomb z okresu II wojny światowej, używana dotąd do łamania szyfrowanych Enigmą depesz wschodnioniemieckiej policji.

1967

Marian Rejewski po przejściu na emeryturę spisuje wspomnienia ze swej przedwojennej pracy i deponuje je w Wojskowym Instytucie Historycznym. Oparta na nich jednozdaniowa wzmianka o złamaniu Enigmy w książce polskiego historyka zostaje przyjęta ze skrajną niewiarą.

1968

kilku brytyjskich historyków zawiera w swych pracach aluzje do złamania Enigmy i roli Polaków w tym przedsięwzięciu. Ze względu na nadal obowiązującą tajemnicę ich publikacje przechodzą bez echa.
Zdjęcie prezentujące Gustava Bertranda zrobione po wojnie

1973

emerytowany francuski gen. Bertrand publikuje wspomnienia, w których ujawnia zarówno fakt złamania Enigmy, jak rolę Polaków.

1974 i później

brytyjscy autorzy w odpowiedzi na książkę Bertranda publikują szereg prac zawierających zniekształcony obraz historii złamania Enigmy.
Zdjęcie fragmentu pomnika upamiętniającego poznańskich matematyków, którzy złamali kody Enigmy

1982 i później

zaczyna się proces stopniowego odtajniania dokumentów z archiwów amerykańskich i brytyjskich, dotyczących operacji łamania szyfrów Enigmy. Zaczynają się pojawiać prace prezentujące wyważony obraz jej historii, poczynając od książki Gordona Welchmana „The Hut Six Story”.